Nörojen mesane, çocuklardaki en sık nedeni ‘spina bifida’ ismi verilen bir hastalıktır. Mesane ve beyin arasındaki iletişimin doğru sağlanmamasından kaynaklanan bir durumdur. Çoğunlukla nörojen mesane doğumsal nedenlerden dolayı ortaya çıksa sinir sistemini etkileyen hastalıklar ve kazalar sonucunda ortaya çıkabilmektedir.

Nörojen mesaneye yol açabilecek bazı durumlar ve hastalıklar şunlardır:

• Spina Bifida: Doğumsal bir omurilik bozukluğudur. Omuriliğin yeterince kapanmaması nedeniyle sinirler zarar görür ve bu, mesane kontrolünü etkileyebilir. Bu çocuklar doğduklarında sırtlarında bir kitle ile doğarlar ve erken dönemde beyin cerrahisi tarafından ameliyat edilmeleri gerekir.
• Serebral Palsi: Beyindeki hareket ve koordinasyon ile ilgili sorunlara neden olan bir grup nörolojik bozukluktur. Mesane kaslarını kontrol eden sinirler etkilenebilir.
• Enfeksiyonlar: Özellikle menenjit gibi merkezi sinir sistemi enfeksiyonları, sinir sistemine zarar verebilir ve nörojen mesaneye yol açabilir.
• Travmalar: Omurga veya beyin travmaları, mesane kontrolünü etkileyebilir. Bu, kazalar veya doğum sırasında meydana gelebilecek travmalardan kaynaklanabilir.
• Doğumsal Anomaliler: Beyin veya omurilikteki doğumsal yapısal bozukluklar, sinir iletimini etkileyerek mesane problemlerine yol açabilir.
• Sinir Sistemi Hastalıkları: Özellikle çocukluk döneminde görülebilen bazı nadir sinir sistemi hastalıkları, mesane fonksiyonlarını etkileyebilir.
• İnfantil Spinal Muscular Atrophy (SMA): Motor nöronları etkileyen bir hastalıktır ve bu durum, mesane kontrolünü etkileyebilir.
• Metabolik Bozukluklar: Bazı genetik veya metabolik bozukluklar, sinir sisteminin düzgün çalışmasını etkileyebilir ve mesane kontrolünü bozabilir.

Nörojen mesaneye sahip olan çocuklar, mesane kontrolündeki bozukluklar nedeniyle çeşitli ürolojik sorunlar yaşayabilirler. Bu sorunlar, hem fiziksel hem de psikolojik açıdan çocukları olumsuz yönde etkileyerek çocuğun günlük yaşamını ve genel yaşam kalitesini etkileyebilmektedir.

Nörojen mesane ile yaşayan çocukların karşılaşabileceği bazı yaygın sorunlar:

• İdrar Kaçırma: Nörojen mesaneli çocuklarda gündüz ve/veya gece idrar kaçırma yaşanabilmektedir. İdrar kaçırma çocuklarda sosyal ve psikolojik olarak sorunlara neden olabilir.
• Sık İdrara Çıkma: Nörojen mesaneli çocuklar sağlıklı akranlarına göre  normalden daha sık idrara çıkma ihtiyacı hissedebilir. Bu durum, günlük aktiviteleri kesintiye uğratabilir ve okulda veya sosyal ortamlarda rahatsızlık yaratabilir.
• İdrar Tutma Güçlüğü: Mesane kaslarının düzgün çalışmaması nedeniyle, nörojen mesaneli çocuklar idrarını tutmada zorlanabilir ve bu da sürekli olarak tuvalet arayışında olmaya veya daha ileri durumlarda çocuğun bezlenmesine neden olabilir.
• Mesanenin Tam Boşaltılamaması: İşeme sırasında mesane kaslarının doğru kasılmaması mesanedeki idrarın vücuttan tamamıyla atılamamasına neden olabilmektedir. Mesane içerisinde kalan idrar mesane içerisinde enfeksiyona neden olarak böbreklerin hasarlanmasına neden olabilmektedir. Bu nedenle mesanenin tam boşaltılamadığı durumlarda Temiz Aralıklı Kateterizasyon (TAK) yöntemiyle düzenli saat aralıkları ile mesanedeki idrarın boşaltılması hedeflenmelidir.
• Mesane Enfeksiyonları: İdrar yollarının sık sık enfekte olması, sık sık idrar yolu enfeksiyonlarına neden olabilir.
• Gece İdrar Kaçırma (Enürezis): Geceleri idrar kaçırma problemi yaşanabilir. Gece idrar kaçırma çocukların uyku düzeninin bozulmasına ve çocukların genel yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilmektedir.
• Karın Ağrısı ve Rahatsızlık: Mesane doluluğu veya sık idrara çıkma ihtiyacı, karın ağrısına veya rahatsızlığa neden olabilir.
• Kabızlık ve Dışkı Kaçırma Sorunları:
• Böbrek Reflüsü (VUR):
• Uzun Vadeli Sağlık Sorunları: Eğer nörojen mesane tedavi edilmezse, uzun vadede böbrek sorunları gibi daha ciddi sağlık problemlerine yol açabilir.

örojen mesaneli çocukların değerlendirilmesinde kullanılan tetkikler, mesane ve üriner sistemin fonksiyonlarını anlamaya yönelik çeşitli testleri içerir. Bu tetkikler, hem tanıyı kesinleştirmek hem de tedavi sürecini belirlemek için önemlidir. En sık kullanılan tetkikler şunlardır:

• Ürodinami: Mesane basıncı ve idrar akışını ölçerek mesane fonksiyonunu değerlendirir. Özellikle basınç-akım çalışması nörojen mesanesi olan çocuklarda çok değerlidir.
• Üroflowmetri / İşeme Testi: Şayet içocuğun stemli işemesi var ise işemeninn şekli, akış hızı, boşaltma süresi gibi mesanenin boşaltım fazına ait bilgilerin değerlendirildiği işeme testinin yapılması önemlidir.
• Ultrasonografi (USG): Böbrek ve mesanenin yapısal değerlendirmesi için kullanılır. Nörojen mesaneli çocuklarda özellikle böbrek hasarını veya dilatasyon olup olmadığını anlamak için faydalıdır.
• Voiding Sistografi (VCUG): İdrar yollarının anatomik yapılarını gösterir ve vezikoüreteral reflü (idrarın mesaneden geri böbreklere kaçışı) olup olmadığını ortaya çıkarır.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI): Özellikle spinal patolojilerin değerlendirilmesinde kullanılır. Nörojen mesaneli çocuklarda sıklıkla spinal bir anomali olabileceğinden, detaylı görüntüleme gereklidir.
• Nükleer Tıp Çalışmaları: Böbrek fonksiyonunu değerlendirmek için kullanılır. Dinamik böbrek sintigrafisi veya DMSA gibi testler böbrek fonksiyonlarını ve böbrek hasarını değerlendirmede etkilidir.
• İdrar Analizi ve Kültür: İdrar yolu enfeksiyonları nörojen mesaneli çocuklarda sık görüldüğü için düzenli olarak idrar analizi ve kültür yapılması önerilir.

Bu testler, hastanın ihtiyaçlarına göre düzenlenir ve sonuçlar doğrultusunda tedavi planı şekillendirilir.

Nörojen mesaneli çocuklarda hayatlarından ilk yıllarından itibaren başlayıp mutlaka koruyucu tedavi başlanmalıdır. Tedavi yaklaşımı genellikle çok yönlü ve bireyselleştirilmiş olup, çocuğun yaşına, semptomların şiddetine, genel sağlık durumuna ve aile dinamiklerine bağlı olarak çeşitlilik göstermektedir. Çocuğa uygun tedavi seçenekleri çocuk ürolojisi hekimi tarafından birtakım değerlendirmelerin ardından bir veya birden fazla yaklaşımın bir arada bulundurulması ile gerçekleştirilebilir. Mesane fonksiyon bozukluklarının ilerlemesi ve şikayetlerin ciddiyeti arttıkça cerrahi müdahalelere ihtiyaç duyulabilmektedir. Tedavinin ana hedefleri, idrar yolu enfeksiyonlarının önlenmesi, üriner sistemin (mesane ve böbreklerin) kötüleşmesinin engellenmesi, uygun bir yaşta mesane kontrolünün sağlanması (idrar kaçırmanın engellenmesi) ve mümkün olan en iyi yaşam kalitesinin sağlanması hedeflenmektedir. Ayrıca nörejen mesane problemi yaşayan çocuklarda nörojen bağırsağında gelişebileceği unutulmamalıdır. Bu anlamda çocuğun kabızlık ve dışkı kaçırma problemi de tedaviye eklenmelidir.

Nörojen mesanede sıklıkla kullanılan tedavi yaklaşımları şu şekildedir:

• Üroterapi Eğitimi (Sağlıklı Mesane & Bağırsak Eğitimi) çocukta ve ailede davranış değişikliklerini hedefleyen alanında uzman fizyoterapistler tarafından verilen bir eğitimdir. Eğitimin içeriğinde doğru dışkılama postürü, sağlıklı yeme-içme davranışları, yaşına uygun sıvı tüketimi, bağırsağın sağlıklı boşaltım teknikleri, dışkılama saatlerinin belirlenmesi vb. alışkanlıkların uygulamalı anlatımı gösterilmektedir. Eğitimlerin içeriği her çocuğun şikâyeti ve ihtiyacına göre farklılık göstermektedir. Eğitimin birinci hedefi böbrek fonksiyonlarının korunmasıdır. Eğitimde kısa ve uzun dönem hedefler belirlenerek çocuk ve aile süreç için motive edilmelidir. Unutulmamalıdır ki nörojen mesaneli çocuklar hayatları boyunca çeşitli sorunlarla karşılaşabilirler ve önemli olan uzun dönemde çocukların öncelikle olarak böbrek ve mesane fonksiyonlarının korunması hedeflenmelidir.

• İlaç Tedavileri mesane kaslarını rahatlatan veya idrar üretimini kontrol etmek için kullanılabilir. Antikolinerjik ilaçlar, mesanenin aşırı aktif olduğu durumlarda kullanılırken, alfa-blokerler idrar akışını iyileştirmek için kullanılabilmektedir. İlaç tedavileri ilgili branş hekimi tarafından çocuğa uygun dozda ayarlanarak takibi yapılmalıdır.
•  Pelvik Taban Kas Rehabilitasyonu pelvik taban kasları olarak adlandırılan halk arasında leğen kemiği olarak bilinen pelvisin iç kısmında bulunan işeme ve dışkılamadan sorumlu kasların yeniden eğitilmesini sağlayan alanında uzman pelvik taban fizyoterapistlerince uygulanan bir yöntemdir. Belirli nedenlere bağlı olarak işleyişi bozulan pelvik taban kaslarına verilen eğitimler sayesinde çocukların normale en yakın bir şekilde işeme ve dışkılamaları sağlanmaktadır.  Pelvik taban rehabilitasyonundaki temel hedef çocukların işeme ve dışkılama sırasında pelvik taban kaslarını gevşetebilme yeteneklerinin arttırılması olup bu kasların dışkılama açısından eğitilmesidir. Pelvik taban rehabilitasyonu içerisinde masaj teknikleri, diyafram solunum eğitimi, biofeedback eşlikli pelvik taban kas egzersizleri, stabilizasyon egzersizleri, nöromodülasyon teknikleri vb. uygulamalar yer almakta olup. Alanında uzman fizyoterapistler eşliğinde pelvik taban kas rehabilitasyonu uygulanmaktadır.
• Temiz Aralıklı Kataterizasyon (TAK): Belirli aralıklarla ince ve esnek bir boru yardımıyla üretradan girerek mesanenin boşaltılması hedeflenmektedir. TAK yönteminde kullanılan kateterin çapı çocuğun yaşına uygun olarak seçilmelidir.  TAK doğru tekniklerle yapıldığı taktirde ağrısız ve acısız olarak gerçekleştirilen bir prosedüre sahiptir. Bu yöntem sayesinde böbrekler korunarak daha ciddi sağlık sorunlarının ortay acıkması engellenmektedir. UroKids® ‘e ait TAK için aile bilgilendirme kartlarını ziyaret edebilirsiniz.
• Botulinum Toksini A (Botoks) çocuklarda nörojenik mesane tedavisinde kullanımı, mesane kaslarının kontrolünü iyileştirmek ve idrar kaçırma gibi semptomları yönetmek amacıyla uygulanan bir yöntemdir. Botoks, kasların sinir uyarılarına yanıtını geçici olarak engelleyerek, kas spazmlarını ve aşırı aktiviteyi azaltması için kullanılabilir. Yöntemin uygulanmasına ilgili branş hekiminin detaylı değerlendirmesi sonucunda karar verilmelidir.
• Mesane Büyütme Cerrahisi nörojen mesane (nörojenik mesane) olan çocuklarda mesanenin kapasitesini artırmak ve mesane işlevini iyileştirmek amacıyla yapılan bir cerrahi müdahaledir. Bu tür bir cerrahi, genellikle mesanenin yeterli kapasiteye sahip olmadığı veya mesanenin etkin bir şekilde boşaltılamadığı durumlarda düşünülür.

Nörojen mesane tedavisinde iki ana hedef vardır. Birincisi böbrek fonksiyonlarının korunması ve diyaliz, nakil gibi ihtiyaçların ortadan kaldırılması. İkincisi ise mesane fonksiyonlarının en iyi hale getirilmesi ve idrar kaçırmanın engellenerek hastanın sosyal anlamda problem yaşamasının önüne geçilmesidir. Sinirsel hasarın derecesine bağlı olarak pek çok çocuk hasta düzenli takip edildiğinde bu sonuca ulaşılabilir. Ancak bu sonuca ulaşılması için hem hekimlerin hem de ailelerin sürekli irtibat halinde olması ve gerektiğinde uygun tedavileri uygulamaları gerekmektedir. Sonuç olarak nörojen mesane, çocuk ürolojisi uzmanları tarafından ömür boyu takip edilmesi gereken bir rahatsızlıktır.